From fixing what’s wrong, to building what’s strong
De vraag “wat is er mis met mensen?” heeft centraal gestaan in het denken van veel psychologen en is de drijfveer geweest voor een grote hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek gedurende de 20e eeuw. Het is moeilijk te ontkennen dat dit een belangrijke vraag is. Door onze pogingen deze vraag te beantwoorden is er meer kennis ontstaan over de aard van verschillende soorten psychische problemen en zijn er effectieve behandelingen ontwikkeld voor een grote diversiteit aan psychische stoornissen. Een onvermijdelijk gevolg van de deze focus op de negatieve aspecten van welzijn en gezondheid is echter dat er binnen de psychologie een bijna exclusieve aandacht voor psychopathologie is ontwikkeld. De wetenschappelijke psychologie heeft zich disproportioneel gericht op pathologie en het repareren van problemen en heeft relatief weinig aandacht besteed aan factoren die “het leven de moeite waard maken”.
Kwaliteiten en mogelijkheden
Na de intrede van de 21e eeuw, begint er in toenemende mate aandacht te ontstaan voor een nieuwe vraag: “Wat zijn de kwaliteiten van mensen?”. Deze vraag staat centraal binnen de positieve psychologie, het vakgebied binnen de psychologische wetenschap dat zich richt op het identificeren en cultiveren van de kwaliteiten van mensen en het verhogen van welzijn. Positieve psychologie betreft waardevolle subjectieve ervaringen: welzijn, tevredenheid, aandacht voor het moment, hoop, optimisme en geluk (subjectief welbevinden). Positieve psychologie is echter niet een focus op het positieve zonder inachtneming van het negatieve. De positieve psychologie erkent negatieve emoties, falen en problemen als zijnde natuurlijke en belangrijke aspecten van het leven. Daar waar de traditionele psychologie zich voornamelijk bezig houdt met het verminderen van pathologie, dysfuncties en tekortkomingen, richt de positieve psychologie zich dus juist op het versterken van positieve eigenschappen van mensen, zoals hun kwaliteiten en vaardigheden.
Wat we in de laatste 50 jaar geleerd hebben van de eerder beschreven pathologie-georiënteerde visie op het menselijk functioneren, is dat deze ons niet veel verder heeft geholpen in de zoektocht naar de preventiemogelijkheden van dergelijke serieuze problemen. Als er gekeken wordt naar de waardevolle ontdekkingen wat betreft de preventie van problematiek valt op dat deze voortkomen uit een perspectief dat gericht is op het systematisch corrigeren van zwaktes of het repareren van problemen en niet op het vergroten van competenties. We hebben ontdekt dat er menselijke kwaliteiten zijn, zoals optimisme, mindfulness, moed en sociale vaardigheden die fungeren als buffer tegen mentale en fysieke problematiek. Een belangrijke missie van positieve psychologie is daarom te begrijpen en te onderzoeken hoe deze positieve kwaliteiten versterkt kunnen worden. De kennis die uit deze onderzoeken voortkomt kan gebruikt worden om effectieve interventies vorm te geven die het welzijn van mensen structureel verhoogd.
De kennis en technieken uit de positieve psychologie kunnen direct gebruikt worden in een klinische context alsook bij mensen zonder specifieke klachten om:
- Meer veerkracht (resilience) en draagkracht te ontwikkelen
- Persoonlijke waarden te identificeren en gedrag volgens deze waarden te bevorderen
- Een effectievere relatie tot problemen te ontwikkelen
- Algemeen welzijn (geluk) blijvend te vergroten
